“Wat voor mij gezond zijn is? Volop leven in het moment en dus altijd klaar om te sterven. Leven kun je alleen nu! De dingen nemen zoals ze komen en daarmee omgaan. Dan kom je, wat mij betreft, erg in de buurt van wat echt gezond zijn is.”

Coen van Veenendaal is geboren in 1964 op Scheveningen. Hij is bekend als initiator en inspirator achter Alpe d’HuZes, oorspronkelijk denker en dromer. Coen is getrouwd, heeft drie kinderen en een kleinkind.

In deze serie over de Grote Harige Vragen aan de menskant van organiseren, interviewen Anita van Dekken en Louise Kemps (Stach versterkt leiders en teams) leiders uit tal van sectoren. Van entertainment tot sport, van politiek tot woningcorporaties, en van schoonmaak en zorg tot IT. Wat zijn die hardnekkige kwesties die je niet leert oplossen in de schoolbanken, maar die wel cruciaal zijn voor het succes, het welzijn en de groei van elke organisatie? Voordat we naar de antwoorden gaan en mogelijke oplossingsrichtingen, vragen we het aan de leiders zelf. Wat hun taaie vragen zijn, hun uitdagingen en ook hun antwoorden, hun pogingen tot verbetering en hun bronnen van inspiratie. De vragen en de antwoorden brengen we bij elkaar in het Grote Harige Vragen boek waaraan we momenteel schrijven. Dit keer zijn we in gesprek met Coen van Veenendaal. Wat zijn de belangrijke harige kwesties die hij aanpakt? 

Als wij Coen van Veenendaal vragen om een interview over Grote Harige Vragen is hij meteen enthousiast en nodigt ons uit bij hem thuis. In zijn prachtige tuin zitten we in zijn vrijstaande kantoor en bewonderen samen een bloeiende roos die haar prachtige bloemenweelde toont. Mijmerend praten we over de cyclus van het leven. Hoe de roos elk jaar weer vanuit de winterslaap knoppen vormt, stralend bloeit en insecten voedt, om daarna te verleppen en de winterslaap omarmt. Hoe de roos de externe factoren als droogte, te nat, snoei en ziektes ondergaat en overleeft. Of niet en dan als voeding voor omringende planten opgenomen wordt. Het is, wat het is.

De meeste mensen kennen Coen als initiator en inspirator achter Alpe d’HuZes. De jaarlijkse beklimming van de Alpe d’Huez door duizenden mensen waarmee zij miljoenen euro’s voor het KWF Kankerbestrijding inzamelen. Het kan dan ook niet anders dan dat we ons gesprek beginnen met Alpe d’HuZes en specifieker welke grote harige vraag daaraan ten grondslag ligt.

Coen is een oorspronkelijk denker en vertelt graag. Ook hierover. Big Audacious Goals nastreven en Grote Harige Vragen oplossen zijn verwant aan elkaar vindt hij; je kunt het alleen met elkaar (samen) oplossen, er is niet één antwoord, het is complex en een kwestie van lange adem. Als we hem vragen naar zijn GHV (Grote Harige Vraag) reflecteert hij en merkt op dat het heel belangrijk is om de juiste (grote harige) vraag te stellen voordat je op weg gaat naar antwoorden.

De juiste grote harige vraag 

Met Alpe d’HuZes en later Inspire2live startten we met de vraag “Hoe brengen we geld bij elkaar voor kankeronderzoek?” We wilden kanker onder controle krijgen. Mensen genezen.

Hiervoor is onderzoek nodig en daarmee veel geld. Er ontstond het idee om zes keer de Alpe d’Huez op te fietsen en daarmee geld in te zamelen voor KWF Kankerbestrijding om daarmee goede dingen te gaan doen. “Toen ik voor het eerst met dit idee kwam, lachten mensen mij uit. Maar ik wilde iets doen wat eigenlijk niet kan.” Toen we in 2006 de eerste keer met 66 mensen omhoog fietsten, deden we iets dat we niet voor mogelijk hielden. Ieder voor zich beleefde iets unieks, we voelden een gevoel van flow (winning streak) en we haalden ook nog geld op. Het was fantastisch. Maar dan wil je meer. Dus het jaar daarop fietsten we met ruim twee keer zo veel mensen drie keer zoveel geld bij elkaar. En zo bleef het groeien. De kracht van Alpe d’HuZes is dat mensen iets doen dat ze niet voor mogelijk houden. Je ziet iets in de ogen van de deelnemers. Een mate van leven die ongelofelijk aantrekkelijk is. Het heeft op zich niet te maken met fietsen, niet met kanker en niet met geld. Het gaat om het beleven van een unieke ervaring, voorbij je eigen grenzen, het onbekende tegemoet. Vaak niet voor jezelf, maar voor een ander. Een unieke ervaring zoals het leven in zijn meest intense staat is. Het leven is niet te controleren. Ga het onbekende aan!

En Alpe d’HuZes groeide en groeide. In de loop van de jaren stelden we onze oorspronkelijke vraag bij. Van “Geld bij elkaar brengen voor onderzoek” naar “Hoe kunnen we het onderzoek beter organiseren en opzetten om efficiënter tot werkzame behandelingen voor kanker te komen?”. Om die nieuwe vraag te beantwoorden is ook veel geld nodig, maar meer dan dat alleen. We zetten unieke samenwerkingen op tussen absolute toponderzoekers van diverse vakgebieden en universiteiten, om hun inzichten en oplossingsrichtingen met elkaar te delen. Alles om onze Grote Harige Vraag op te lossen.

Maar op een dag vroeg ik mezelf af: Waar zijn we mee bezig? We focussen op het succesvol behandelen van kanker, maar is dat waar het om moet gaan? Wereldwijd geven we elk jaar honderden miljarden uit aan het ontwikkelen van geneesmiddelen en behandelingen en per saldo worden we met z’n allen steeds ongezonder en stijgt ook de incidentie van ziektes als kanker. Gaat dit pad ertoe leiden dat we weer gezond worden? En wat is gezondheid? Ons denkkader is: We hebben een ziekte en dus moeten we een behandeling ontwikkelen. Maar misschien moeten we onszelf een andere vraag stellen. Want als je begint met de verkeerde vraag te stellen, vind je nooit het juiste antwoord. Onze vraag naar de beste behandeling voor kanker, levert een behandeling op. Inmiddels ben ik op het punt dat ik een andere vraag stel, namelijk: Hoe kunnen we gezondheid bereiken? Wat is gezond zijn? Zijn we op zoek naar genezing, heling of het behandelen van symptomen? Is je driver liefde voor het leven of angst voor de dood? Veel mensen worden gedreven door angst voor de dood, maar niet dood zijn, is nog niet hetzelfde als echt leven. Wat is echt leven?

Ga op pad! Het onbekende tegemoet

Dit zijn wederom Grote Harige Vragen en dus niet eenvoudig te beantwoorden. Maar ook nu geldt dat ik op pad ga. Het onbekende tegemoet, om te ervaren wat ik tegenkom en of dat helpt om antwoorden te vinden. Ik begeef me eigenlijk continu op ongebaande paden waarbij ik in aanraking kwam met allerlei onconventionele helende methoden. En ik merkte dat de meeste mensen om mij heen niet verbaasd willen worden door het ‘onbekende’. Mensen willen graag controle houden. Het onbekende is eng, terwijl we het als kind juist gek genoeg spannend vonden. Dus mijn vraag is nu: hoe krijg ik mensen nieuwsgierig naar het onbekende, hoe kan ik anderen meenemen in mijn nooit aflatende ontdekkingstocht. Je hoeft me zeker niet te geloven, maar ervaar eens (zonder verwachtingen) wat er gebeurt als je het onbekende tegemoet treedt. Onderzoek zelf eens of het iets voor je is in plaats van bevestiging te zoeken bij een ander. Inmiddels geloof ik dat we onze (klein)kinderen beter mee moeten geven wat leven is en dat kan alleen door het zelf te doen. Als een kind ervaart dat het helemaal oké is om te ontdekken, te vallen en weer op te staan, dan blijft die nieuwsgierigheid bestaan. Hoe je jezelf kunt zijn in harmonie met anderen en onze natuur; leven in verwondering.

Wat is gezond zijn?

Gevraagd naar zijn eigen antwoord op de vraag “Wat is gezond zijn?” heeft Coen een helder en doordacht antwoord. Voor mij is gezond zijn; Volop leven in het moment en dus klaar zijn om te sterven. Leven kun je alleen nu! De dingen nemen zoals ze komen en daarmee omgaan. Dan kom je, wat mij betreft, erg in de buurt van wat echt gezond zijn is.

Leiders inspireren mensen!

En hoe kunnen managers of leiders deze wijsheid inzetten in hun werk? Coen gaat er eens goed voor zitten. Ik vind dat we management goeddeels kunnen afschaffen. Managers sturen en controleren vooral mensen. Maar je moet mensen niet sturen. Leiders inspireren mensen. Zij delen hun visie waardoor mensen die zich daartoe aangetrokken voelen mee willen werken (de leider gaat immers voorop in het waarmaken van de visie), om die visie realiteit te maken. Een deel van hun leven daaraan te wijden. Dat is zinvol. Een leider is als een vogel die het geheel kan overzien. Een vogel ziet een dorpje midden in de velden terwijl de anderen op de grond alleen het veld zien en een heg, maar niet wat daarachter ligt. Leiders inspireren om achter het bekende te kijken. We hebben leiders nodig of, nog beter, mensen die zichzelf leiden naar een gezond leven. De leider als inspirerend voorbeeld.